Over Horizonscan

Horizonscan richt zich op de intramurale en extramurale geneesmiddelen. De Horizonscan kijkt maximaal twee jaar vooruit. Op die manier is er voldoende zicht op de ontwikkelingen voor het aankomende contractjaar (tussen zorgverzekeraars en ziekenhuizen) en tegelijk wordt niet te ver vooruitgekeken, omdat de informatie dan meer onzekerheden bevat. Om een zo goed en volledig mogelijk beeld van de ontwikkelingen in kaart te brengen wordt voor de inhoud van deze Horizonscan samengewerkt met vele tientallen experts. Dit zijn medisch specialisten, (ziekenhuis)apothekers, vertegenwoordigers van zorgverzekeraars en vertegenwoordigers van patienten.De eindverantwoordelijkheid over de inhoud van de Horizonscan ligt bij het Zorginstituut. Het Zorginstituut heeft deze taken per 1 januari 2017 overgenomen van het ministerie van VWS.

Achtergrond

Diverse onderzoeken in de afgelopen jaren (waaronder onderzoeken van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en de KWF) hebben laten zien dat het in kaart brengen van de te verwachten ontwikkelingen en introducties van nieuwe (innovatieve) extra- en intramurale geneesmiddelen veel toegevoegde waarde kan bieden. Tijdige informatie is belangrijk voor zowel zorgaanbieders, behandelaren, apothekers en zorgverzekeraars die zich willen voorbereiden op de inkoop van geneesmiddelen, als voor de overheid die in samenwerking met de veldpartijen oplossingen bedenkt voor de problematiek rond de dure geneesmiddelen. Diverse partijen zijn actief op dit terrein en proberen een overzicht tot stand te brengen. Ieder vanuit zijn eigen doel of behoefte.

Eind 2015 is geconstateerd dat een integraal, objectief en openbaar overzicht voor de Nederlandse markt ontbreekt, waarmee de verwachte ontwikkelingen rond de dure geneesmiddelen te volgen zijn. De partijen van het bestuurlijk hoofdlijnenakkoord medisch specialistische zorg hebben met elkaar afgesproken dat samengewerkt zal worden bij het opzetten van de Horizonscan Geneesmiddelen. Deze afspraken zijn vastgelegd in het ‘Integraal pakket aan maatregelen ter borging van de betaalbaarheid en toegankelijkheid van dure geneesmiddelen’ (verder: Integraal pakket aan maatregelen) die met de geneesmiddelenvisie van Minister Schipper op 29 januari 2016 door de minister aan de Tweede Kamer is verzonden. Het Zorginstituut was medeondertekenaar van deze bestuurlijke overeenkomst.

De tekst in het bestuurlijk akkoord aangaande de Horizonscan luidt als volgt:

Er wordt, ten behoeve van zorgaanbieders, zorgverzekeraars, beroepsgroepen en overheid, meer inzicht gegenereerd in welke nieuwe dure geneesmiddelen op welk moment op de markt komen, waar uitbreidingen van indicaties bij dure geneesmiddelen te verwachten zijn en welke tot het pakket behorende dure geneesmiddelen uit patent lopen. Dit overzicht geeft een eerste inschatting van welke kosten hiermee gepaard gaan (uitgaande van de lijstprijs van de fabrikant dus als er nog niet over onderhandeld is). Dit overzicht wordt actueel gehouden en updates ervan worden periodiek verstrekt aan zorgaanbieders, verzekeraars en VWS. Onder verantwoordelijkheid van VWS wordt dit inzicht gegenereerd, waarbij onder andere van de horizonscan van VWS gebruik gemaakt kan worden. VWS betrekt hierbij ook andere relevante partijen, waaronder beroepsgroepen, zorgaanbieders, zorgverzekeraars en patiëntenverenigingen.

Het ministerie van VWS heeft in de afgelopen jaren een eigen horizonscan ontwikkeld die met name monitort welke innovatieve geneesmiddelen er de aankomende jaren waarschijnlijk tot de Nederlandse markt worden toegelaten. Op basis daarvan worden mogelijke financiële risico’s geïdentificeerd en kan bepaald worden welke middelen mogelijk in aanmerking komen voor een financieel arrangement. Met de Horizonscan Geneesmiddelen wordt de toepassing en de inhoud van deze horizonscan verbreed. Om die reden werd deze horizonscan de Horizonscan+ genoemd. Deze naam is aangepast in Horizonscan Geneesmiddelen.

Doelstelling

In de Horizonscan Geneesmiddelen wordt de kennis omtrent de nieuwe innovatieve geneesmiddelen en de aankomende ontwikkelingen gedeeld. De Horizonscan Geneesmiddelen moet ervoor zorgen dat partijen vroegtijdig op de hoogte zijn van welke geneesmiddelen op de markt komen en wat de mogelijke effecten hiervan zijn.

Hoofddoel: Een integraal, openbaar en zo objectief mogelijk overzicht van welke geneesmiddelen op de markt verwacht worden en de relevante ontwikkelingen daaromtrent.

Meer specifiek betekent dit:

• kennis omtrent het op de markt komen van (innovatieve) geneesmiddelen wordt gebundeld en de toegang tot deze informatie wordt geoptimaliseerd;
• patiënten, behandelaars, ziekenhuizen, zorgverzekeraars en overheidsorganen zijn vroegtijdig op de hoogte zijn welke ontwikkelingen verwacht worden op het gebied van geneesmiddelen en wat de mogelijke effecten hiervan zijn;
• zorgverzekeraars en ziekenhuizen kunnen op basis van deze informatie hun inkoop beter organiseren;
• behandelaars kunnen beter bepalen wat deze ontwikkelingen betekenen voor het behandelaanbod;
• ziekenhuizen en behandelaars kunnen duidelijke afspraken maken over de inzet van deze geneesmiddelen en tijdig de organisatie van de zorg en de financiering hiervan oppakken;
• ziekenhuizen en/of zorgverzekeraars worden gefaciliteerd in het versterken van de onderhandelingspositie als inkoper van geneesmiddelen;
• behandelaars, ziekenhuizen en zorgverzekeraars kunnen anticiperen op patentverloop en vroeger starten met de inzet van goedkopere alternatieven (biosimilars en generieke producten);
• ziekenhuizen en/of zorgverzekeraars kunnen bepalen voor welke geneesmiddelen een eigen (lokaal of landelijk) financieel arrangement wordt ingezet;
• het ministerie van VWS kan bepalen voor welke geneesmiddelen een centraal financieel arrangement wordt ingezet en/of welke geneesmiddelen in de sluis worden geplaatst;
• Zorginstituut Nederland kan beoordelingen van geneesmiddelen, op basis van de pakketcriteria, tijdig agenderen en voorbereiden.

Scope

De Horizonscan Geneesmiddelen richt zich op de intramurale en extramurale geneesmiddelen met een (aanzienlijke) financiële impact.

Op de onderstaande vier gebieden zal informatie in de Horizonscan worden opgenomen.

1. Verwachte nieuwe innovatieve geneesmiddelen en bijbehorende indicaties. Hieronder worden alle geneesmiddelen verstaan die onder een patent op de markt komen en een (aanzienlijke) financiële impact hebben. B. Verwachte lijstprijzen van nieuwe innovatieve geneesmiddelen. Hieronder wordt de verwachte openbare lijstprijs verstaan. Dit betreft de maximale verkoopprijs vanuit de fabrikant. Binnen de kaders van het stelsel wordt nog over de prijs onderhandeld.
2. Verwachte patiëntvolumes en informatie over de behandeling. Hieronder wordt verstaan een zo goed mogelijke inschatting van de volumes voor de Nederlandse situatie. Daarvoor is het belangrijk de plaats in het behandelaanbod vast te stellen, de bijbehorende patiëntvolumes en de verdeling van deze volumes over eventuele substituten.
3. Verwachte indicatie-uitbreidingen van bestaande innovatieve geneesmiddelen. Hieronder wordt verstaan alle indicatie-uitbreidingen van innovatieve geneesmiddelen die reeds voor andere indicaties zijn toegelaten. Op termijn zullen aan de Horizonscan Geneesmiddelen nog twee belangrijke onderdelen worden toegevoegd.
4. Verwachte alternatieven voor innovatieve geneesmiddelen (biosimilars/generiek). Hieronder wordt het in kaart brengen van het competitieve landschap verstaan. Dit moet partijen informeren over de bestaande en toekomstige alternatieven, zodat hier rekening mee gehouden kan worden.
5. Verwacht patentverloop van bestaande innovatieve geneesmiddelen. Hieronder wordt verstaan een overzicht van het patentverloop van geneesmiddelen op de korte en middellange termijn zodat partijen hier tijdig op kunnen anticiperen.